Φανταστείτε μια κοινότητα με περισσότερους από 300 000 εργαζομένους στον τομέα των αερομεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) –στην πραγματικότητα, τη μεγαλύτερη ομάδα προσωπικού των αερομεταφορών– που υποστηρίζει δεκάδες χιλιάδες πτήσεις καθημερινά, από πολλούς διαφορετικούς φορείς εκμετάλλευσης, και, παρόλα αυτά, χωρίς νομοθετική ρύθμιση για την ασφάλεια. Αυτό ήταν το σενάριο για τις δραστηριότητες επίγειας εξυπηρέτησης μέχρι να τεθούν σε ισχύ οι νέοι κανονισμοί της ΕΕ για την επίγεια εξυπηρέτηση το 2025.
Οι κανονισμοί για τους αερομεταφορείς, τους πιλότους, το πλήρωμα θαλάμου επιβατών, την κατασκευή και συντήρηση αεροσκαφών και προϊόντων, καθώς και για τους αερολιμένες και τους φορείς διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας και τις σχολές εκπαίδευσης πιλότων ισχύουν εδώ και πολλά χρόνια. Ωστόσο, οι υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης που παρέχονται στα αεροσκάφη και στους επιβάτες παρέμεναν για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός του κανονιστικού συστήματος της ΕΕ.
Για να καλύψει αυτό το κενό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε στον EASA να καταρτίσει κανόνες ασφαλείας για τις δραστηριότητες επίγειας εξυπηρέτησης και τους οργανισμούς που τις παρέχουν. Οι κανονισμοί της ΕΕ σχετικά με την επίγεια εξυπηρέτηση (ένας για τις αρμόδιες αρχές για την εποπτεία των οργανισμών επίγειας εξυπηρέτησης και ένας για τους οργανισμούς που εκτελούν δραστηριότητες επίγειας εξυπηρέτησης) δημοσιεύθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές του 2025 και αποτελούν παράδειγμα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς στα περισσότερα μέρη του κόσμου ο τομέας αυτός δεν καλύπτεται ακόμη από το κανονιστικό πλαίσιο για την αεροπορική ασφάλεια.
Πάνω απ’ όλα, οι νέοι κανόνες αναγνωρίζουν τον ρόλο της επίγειας εξυπηρέτησης στη διασφάλιση του κοινού στόχου όλων των αεροπορικών δραστηριοτήτων: να διατηρούνται οι αερομεταφορές ασφαλείς για όλους, επιβάτες και εργαζομένους.
Δραστηριότητες επίγειας εξυπηρέτησης και πώς μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια των πτήσεων
Επίγεια εξυπηρέτηση είναι ο όρος για τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε ένα αεροδρόμιο κατά την προετοιμασία ενός αεροσκάφους και των επιβατών του για την πτήση, όπως η φόρτωση και εκφόρτωση αποσκευών, η προετοιμασία του αεροσκάφους για επιβίβαση, η εισαγωγή εξοπλισμού τροφοδοσίας, ο ανεφοδιασμός του αεροσκάφους με καύσιμα, για να αναφέρουμε μόνο μερικές.
Πρόκειται για υπηρεσίες ζωτικής σημασίας που μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια ολόκληρης της πτήσης, για παράδειγμα:
Φόρτωση και εκφόρτωση αποσκευών
Εάν η αποσκευή ή το φορτίο φορτωθεί λανθασμένα, μπορεί να επηρεάσει το κέντρο βάρους/τη ζυγοστάθμιση του αεροσκάφους και να οδηγήσει σε πιθανή απώλεια ελέγχου κατά τη διάρκεια της πτήσης. Στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσει την ανατροπή του αεροσκάφους με τη μύτη ή την ουρά του.
Χειρισμός επικίνδυνων εμπορευμάτων
Υπάρχουν αυστηροί κανόνες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα επικίνδυνα εμπορεύματα θα πρέπει να συσκευάζονται, να επισημαίνονται και να φορτώνονται στο αεροσκάφος. Εάν αυτές οι διαδικασίες γίνουν λανθασμένα, μπορεί να οδηγήσουν σε πυρκαγιά ή διαρροή επικίνδυνων υλικών. Διαβάστε περισσότερα για τα επικίνδυνα εμπορεύματα.
Ανεφοδιασμός του αεροσκάφους με καύσιμα
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να ανεφοδιάζεται το αεροσκάφος με τον σωστό τύπο καυσίμου, ανόθευτο, με τις κατάλληλες προδιαγραφές και στη σωστή ποσότητα, όπως ορίζεται από τον αερομεταφορέα.
Αποπαγοποίηση και αντιπαγοποίηση αεροσκαφών:
Πρόκειται για μια δραστηριότητα με υψηλό αντίκτυπο στην ασφάλεια σε περίπτωση που γίνει λανθασμένα ή δεν γίνει καθόλου. Έχουν συμβεί ατυχήματα εξαιτίας αυτού. Λόγω της συσσώρευσης πάγου, οι κινητήρες των αεροσκαφών μπορεί να σταματήσουν να λειτουργούν ή το βάρος του αεροσκάφους μπορεί να αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να καταστεί αδύνατη η πτήση.
Υπηρεσίες διαδρόμου και εξυπηρέτηση αεροσκαφών
Τα οχήματα και ο εξοπλισμός γύρω από ένα αεροσκάφος στο έδαφος –όπως ο κυλιόμενος ιμάντας αποσκευών, τα οχήματα μεταφοράς αποσκευών, η επίγεια μονάδα ισχύος, οι γέφυρες επιβίβασης επιβατών, τα βυτιοφόρα καυσίμων ή τα φορτηγά τροφοδοσίας– μπορούν να προκαλέσουν ζημιά σε περίπτωση που ο χειριστής κάνει αντικανονικό ελιγμό προς και από το αεροσκάφος. Επιπλέον, τα θραύσματα από ξένα σώματα (εν συντομία, αντικείμενα μέσα ή γύρω από το αεροσκάφος που μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για τις λειτουργίες του αεροσκάφους) μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στους κινητήρες ή να τραυματίσουν εργαζομένους στον χώρο του διαδρόμου. Η οπισθέλκυση ή η ρυμούλκηση του αεροσκάφους είναι επίσης κρίσιμες για την ασφάλεια λειτουργίες –είναι σημαντικό να διασφαλίζεται ότι ο διάδρομος μπροστά από το αεροσκάφος είναι ελεύθερος από εμπόδια.
Τι αλλάζει με τους νέους κανονισμούς;
-
Κοινά πρότυπα εποπτείας με λεπτομερείς κανόνες για τη συνεργατική εποπτεία.
Οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών του EASA (τα κράτη μέλη της ΕΕ συν οι χώρες της ΕΖΕΣ: Ελβετία, Ισλανδία και Νορβηγία) θα είναι υπεύθυνες για την εποπτεία των οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης στα αεροδρόμιά τους (σημείωση: Το Λιχτενστάιν είναι επίσης χώρα της ΕΖΕΣ και κράτος μέλος του EASA, αλλά δεν διαθέτει αερολιμένα). Θα συνεργάζονται στενά, αναπτύσσοντας κοινά εργαλεία ελέγχου και κατευθυντήριες γραμμές για τους επιθεωρητές, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική και εναρμονισμένη εποπτεία των πανευρωπαϊκών οργανισμών επίγειας εξυπηρέτησης που δραστηριοποιούνται σε περισσότερα από ένα κράτη μέλη.
-
Απαιτήσεις συστήματος διαχείρισης για τους οργανισμούς επίγειας εξυπηρέτησης.
Οι οργανισμοί που παρέχουν υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης θα πρέπει να εφαρμόζουν διεργασίες και διαδικασίες που τους επιτρέπουν να εντοπίζουν τους κινδύνους για την ασφάλεια στις δραστηριότητές τους, να μετρούν τους κινδύνους για την ασφάλεια και να εφαρμόζουν μεθόδους για τον έλεγχο των εν λόγω κινδύνων. Θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν και να προωθήσουν μια κουλτούρα ασφάλειας στο προσωπικό τους.
-
Απαιτήσεις κατάρτισης.
Οι οργανισμοί επίγειας εξυπηρέτησης θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το προσωπικό τους είναι κατάλληλα καταρτισμένο, ότι κατανοεί τον ρόλο του στην εγγύηση της ασφάλειας των δραστηριοτήτων και είναι ικανό να εκτελεί τα καθήκοντά του σύμφωνα με τα επιχειρησιακά πρότυπα. Οι κανόνες αυτοί διευκολύνουν επίσης την κινητικότητα των εργαζομένων.
-
Πρόγραμμα συντήρησης του εξοπλισμού επίγειας υποστήριξης που χρησιμοποιείται για την παροχή υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης.
Οι οργανισμοί επίγειας εξυπηρέτησης θα πρέπει να συντηρούν τον εξοπλισμό τους σε τακτική βάση και να διασφαλίζουν ότι εφαρμόζονται διαδικασίες ώστε τα οχήματα να μην προκαλούν ζημιά στο αεροσκάφος ή σε άλλα οχήματα στον χώρο του διαδρόμου.
-
Επιχειρησιακές απαιτήσεις που αφορούν τις επιχειρησιακές διαδικασίες σε γενικό επίπεδο.
Οι οργανισμοί επίγειας εξυπηρέτησης θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι υπηρεσίες εκτελούνται με ασφάλεια και, ταυτόχρονα, θα πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με όλες τις διαδικασίες των φορέων εκμετάλλευσης αεροδρομίων που ισχύουν για αυτούς ως χρήστες αεροδρομίου.
Οι κανονισμοί αφορούν τις διεπαφές μεταξύ αεροπορικών εταιρειών, αεροδρομίων και οργανισμών επίγειας εξυπηρέτησης, με την υποχρέωση όλων αυτών να ανταλλάσσουν μεταξύ τους σχετικές πληροφορίες για την ασφάλεια, προκειμένου να συζητούν και να εφαρμόζουν κοινά μέτρα ασφάλειας. Οι κανονισμοί επίγειας εξυπηρέτησης θα ισχύουν μόνο για τους παρόχους υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης σε αεροδρόμια που πρέπει να εφαρμόζουν τους κανόνες ασφαλείας της ΕΕ. Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο μας για τους αερολιμένες.
Γιατί ήταν αναγκαίοι οι κανονισμοί για την επίγεια εξυπηρέτηση;
Στόχος της ρύθμισης του τομέα της επίγειας εξυπηρέτησης ήταν να δημιουργηθούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για τις εν λόγω δραστηριότητες στην Ευρώπη και να εξασφαλιστεί μια συνολική συστημική προσέγγιση όσον αφορά την αεροπορική ασφάλεια. Μελέτες που διεξήχθησαν από τον κλάδο δείχνουν ότι οι ζημιές που προκαλούνται στα αεροσκάφη από τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για τις δραστηριότητες επίγειας εξυπηρέτησης ανέρχονται στο απίστευτο ποσό των 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο μόνο στην Ευρώπη. Το άλλο πλεονέκτημα της ύπαρξης κανόνων επίγειας εξυπηρέτησης της ΕΕ είναι ότι θα υπάρχει ένας ενιαίος κανονισμός που εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη του EASA αντί για 30 διαφορετικούς εθνικούς κανονισμούς –ή κανέναν.
Οι οργανισμοί επίγειας εξυπηρέτησης πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες σύμφωνα με τις οδηγίες και τις διαδικασίες των αερομεταφορέων. Αυτό συχνά οδηγεί σε μια κατάσταση όπου ο οργανισμός επίγειας εξυπηρέτησης έχει πολλές διαφορετικές οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εκτέλεσης της ίδιας υπηρεσίας. Ένα σαφές παράδειγμα είναι το εξής: για την εισαγωγή τροχοεμποδιστήρων στους τροχούς και την τοποθέτηση κώνων γύρω από το αεροσκάφος, η ομάδα επίγειας εξυπηρέτησης θα πρέπει να γνωρίζει και να εφαρμόζει μερικές φορές 20 ή και περισσότερους διαφορετικούς συνδυασμούς τροχοεμποδιστήρων και κώνων στον ίδιο τύπο αεροσκάφους, σύμφωνα με τις διάφορες οδηγίες των αερομεταφορέων. Οι διαφοροποιήσεις αυτές δεν δικαιολογούνται πάντα από αύξηση της ασφάλειας και μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε σφάλματα κατά την εφαρμογή της ορθής διαδικασίας. 
Οι κανονισμοί της ΕΕ για την επίγεια εξυπηρέτηση αποσκοπούν στη βελτίωση της κατάστασης που περιγράφεται ανωτέρω: συμβάλλουν στη μείωση των ζημιών στα αεροσκάφη και βελτιώνουν την ασφάλεια, απαιτώντας από τους οργανισμούς να εφαρμόζουν σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας και να εκπαιδεύουν κατάλληλα το προσωπικό τους. Οι κανόνες αποτελούν επίσης ένα βήμα προόδου προς την τυποποίηση των διαδικασιών. Αν και οι κανόνες δεν θα καθορίσουν πόσοι τροχοεμποδιστήρες και κώνοι πρέπει να χρησιμοποιούνται για κάθε τύπο αεροσκάφους, θα επιτρέψουν στους αερομεταφορείς να συμφωνήσουν στη χρήση των επιχειρησιακών διαδικασιών του παρόχου υπηρεσιών επίγειας εξυπηρέτησης, ιδίως όταν αυτές βασίζονται σε πρότυπα του κλάδου.
Η έκδοση των εν λόγω κανονισμών είναι η κατάληξη έξι χρόνων προσπαθειών θέσπισης κανόνων που ξεκίνησαν το 2018. Ο EASA επωφελήθηκε από την τεχνική υποστήριξη μιας μεγάλης ομάδας εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπούσαν όλους τους επηρεαζόμενους ενδιαφερόμενους φορείς: μεγάλους και μικρούς οργανισμούς επίγειας εξυπηρέτησης, αερομεταφορείς, φορείς εκμετάλλευσης αεροδρομίων, διάφορες ενώσεις των εν λόγω φορέων, αρμόδιες αρχές, καθώς και μια συνδικαλιστική οργάνωση που εκπροσωπεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων στις αερομεταφορές. Το σχέδιο κανόνων τέθηκε επίσης σε διαβούλευση με το κοινό και τα τεχνικά συμβουλευτικά όργανα του EASA σε αρκετές περιπτώσεις το 2022 και το 2023. Διαβάστε περισσότερα σχετικά με το πώς προκύπτουν οι νέοι κανονισμοί.
Η εστίαση του EASA στην επίγεια εξυπηρέτηση επιβεβαιώνει τη σημασία αυτού του τομέα για την ομαλή λειτουργία των αερολιμένων και τη συνολική αεροπορική ασφάλεια.