Is-sostenibbiltà hija kwistjoni kritika għas-setturi ekonomiċi kollha, inkluża l-avjazzjoni, fejn hemm skrutinju akbar tal-effetti negattivi tagħha (l-istorbju, il-kwalità tal-arja u t-tibdil fil-klima) fuq is-saħħa u l-kwalità tal-ħajja għaċ-ċittadini Ewropej u xewqa għal azzjoni intensifikata.
Is-settur tal-avjazzjoni huwa magħruf li huwa diffiċli li jiġi dekarbonizzat, iżda dawn l-aħħar tliet snin wettqu progress f’politiki u leġiżlazzjoni ewlenin biex javvanzaw l-għanijiet tant meħtieġa, bħall-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Liġi Ewropea dwar il-Klima, l-Istrateġija għal Mobbiltà Sostenibbli u Intelliġenti, il-Pjan ta’ Azzjoni ta’ Tniġġis Żero, ir-Regolament ReFuelEU Aviation u Sistema riveduta għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet (mekkaniżmu li jikkumpensa għall-emissjonijiet tal-avjazzjoni permezz tat-tnaqqis tal-emissjonijiet f’setturi oħra). Tista’ tara t-taqsima tal-kontenut relatat biex taqra aktar dwar dawn il-politiki.
Stampa ċara tal-prestazzjoni ambjentali u tal-isfidi li qed jiffaċċja s-settur hija kruċjali meta wieħed ifittex titjib. Għalhekk, kull 3 snin, l-EASA tippubblika r-Rapport Ambjentali Ewropew dwar l-Avjazzjoni li joffri ħarsa ġenerali oġġettiva, ċara u preċiża tal-prestazzjoni storika u mbassra tas-settur. Huwa jipprovdi wkoll rakkomandazzjonijiet għal tipi differenti ta’ partijiet ikkonċernati, sabiex l-għanijiet ta’ sostenibbiltà jkunu jistgħu jinbidlu f’azzjonijiet konkreti.
L-aħħar rapport ħareġ fil-bidu tal-2025 — iksbu hawnhekk! Ir-rapport huwa bl-Ingliż iżda s-Sommarju Eżekuttiv u r-Rakkomandazzjonijiet huma disponibbli fil-Lingwi kollha tal-UE u tan-NU. Kompli aqra għal xi wħud mill-punti ewlenin.
Flimkien mas-setturi ekonomiċi l-oħra kollha, l-avjazzjoni tinsab f’salib it-toroq fit-tranżizzjoni tagħha tad-dekarbonizzazzjoni, bi pressjoni dejjem akbar biex jintlaħqu l-għanijiet u l-isfidi ambjentali miftiehma minħabba kwistjonijiet tal-katina tal-provvista li jdewmu t-tiġdid tal-flotta kif ukoll il-prezz primjum tal-Fjuwil tal-Avjazzjoni Sostenibbli u l-kapaċità tal-produzzjoni limitata. Ksibna ħafna f’dawn l-aħħar snin biex inkunu fit-triq it-tajba. Madankollu, jeħtieġ li ngħaġġlu aktar. Issa huwa meħtieġ sforz konġunt. Billi nindirizzaw il-kwistjonijiet f’dan ir-rapport, se nkunu nistgħu nimmaniġġjaw tranżizzjoni ordnata lejn avjazzjoni aktar nadifa filwaqt li nżommu livell uniformi għoli ta’ sikurezza u konnettività.
Florian Guillermet - Id-Direttur Eżekuttiv - L-Aġenzija tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni tal-Unjoni Ewropea (EASA), fil-messaġġ ta’ merħba tiegħu għar-Rapport Ambjentali Ewropew dwar l-Avjazzjoni 2025
Is-Sezzjonijiet u l-Punti Ewlenin tar-Rapport
Ir-Rapport Ambjentali Ewropew dwar l-Avjazzjoni tal-2025 ikopri l-oqsma li ġejjin:
- Ħarsa ġenerali lejn is-Settur tal-Avjazzjoni
- Impatti Ambjentali tal-Avjazzjoni
- Teknoloġija u Disinn
- Ġestjoni u Operazzjonijiet tat-Traffiku tal-Ajru
- Ajruporti
- Il-Fjuwil tal-Avjazzjoni Sostenibbli
- Miżuri bbażati fuq is-suq
- Kooperazzjoni Internazzjonali
Emissjonijiet tal-avjazzjoni
Fl-2022, it-titjiriet li jitilqu mill-EU27 + l-EFTA (l-Iżlanda, il-Liechtenstein, l-Iżvizzera u n-Norveġja) kienu jirrappreżentaw 12 % tal-emissjonijiet totali ta’ gassijiet serra mit-trasport u 4 % tal-emissjonijiet totali ta’ gassijiet serra fl-EU27 + fl-EFTA.
L-impatt klimatiku mill-avjazzjoni huwa kombinazzjoni kemm tal-emissjonijiet tas-CO2 kif ukoll dawk mhux tas-CO2 tagħha. L-emissjonijiet mhux tas-CO2 jinkludu l-Ossidi tan-Nitroġenu (NOX), il-Materja Partikolata (nugrufun), l-Ossidi tal-Kubrit (SOX) u l-fwar tal-ilma, kif ukoll l-effetti sussegwenti mill-formazzjoni ta’ sħab ta’ kondensazzjoni tat-tip cirrus u interazzjonijiet tal-aerosol tas-sħab.
Emissjonijiet tas-CO2 tal-avjazzjoni
L-Avjazzjoni kienet responsabbli għal madwar 2.5 % tal-emissjonijiet globali tas-CO2 fl-2023. L-emissjonijiet assoluti kienu qegħdin jiżdiedu b’mod sinifikanti. 47 % tal-emissjonijiet totali tas-CO2 tal-avjazzjoni bejn l-1940 u l-2019 seħħew mill-2000.
Tajjeb li tkun taf - Network ta’ Esperti tal-Avjazzjoni Mhux tas-CO2
Għad hemm inċertezza sinifikanti dwar l-impatti klimatiċi mill-emissjonijiet tal-avjazzjoni mhux tas-CO2. Fl-2024, l-EASA nediet inizjattiva msejħa “Network ta’ Esperti tal-Avjazzjoni Mhux tas-CO2 (ANCEN)”, biex tifhem l-aħjar l-impatt tal-emissjonijiet mhux tas-CO2 u kif dawn jistgħu jiġu mmitigati.
Ġestjoni u operazzjonijiet tat-traffiku tal-ajru
Kif jitħaddmu l-inġenji tal-ajru u kif jintuża l-ispazju tal-ajru għandhom impatt fuq l-emissjonijiet. Biex jintlaħqu l-miri ambjentali ambizzjużi hemm bżonn ta’ operazzjonijiet aktar effiċjenti li jwasslu għal inqas ħruq żejjed ta’ karburant u emissjonijiet. F’dawn l-aħħar 3 snin, kien hemm xi żviluppi f’dan il-qasam, jiġifieri l-“Pjan Regolatorju Ewropew għall-Ġestjoni tat-Traffiku tal-Ajru fl-2024” aġġornat, li għandu l-għan li jistabbilixxi lill-Ewropa bħala l-aktar ajru effiċjenti u li ma jagħmilx ħsara lill-ambjent biex itir fid-dinja. L-implimentazzjoni tiegħu tista’ twassal għal 9.3 % inqas emissjonijiet tas-CO2 għal kull titjira sal-2025.
L-impatt mill-konflitti armati
Qatt ikkunsidrajt kif il-konflitti armati jista' jkollhom impatt fuq l-effiċjenza tal-operazzjonijiet tal-ajru? Meta ċerti spazji tal-ajru jingħalqu, l-operaturi jista’ jkollhom bżonn jieħdu rotot itwal u inqas effiċjenti. Pereżempju, l-għeluq tal-ispazju tal-ajru tal-Ukrajna għat-traffiku kummerċjali ġie amplifikat minn projbizzjonijiet reċiproċi tal-ispazju tal-ajru fuq operaturi Russi u ħafna operaturi tal-Punent. It-titjiriet tal-Lvant-Punent bejn l-Ewropa u l-Asja li qabel kienu vvjaġġaw permezz ta’ spazju tal-ajru Russu jeħtieġ li jiddevjaw, u dan iżid il-ħin tal-ivvjaġġar u l-konsum tal-fjuwil biex b’hekk inaqqas l-effiċjenza tat-titjiriet.
Ajruporti
Minbarra l-emissjonijiet tal-gassijiet serra, l-istorbju mill-operazzjonijiet tal-arja huwa impatt ambjentali li huwa partikolarment rilevanti fl-ajruporti u fiż-żoni tal-madwar. Se ssib ukoll data dwar il-prestazzjoni tal-istorbju tal-inġenji tal-ajru fl-EAER 2025.
L-ajruporti għandhom rwol fit-tnaqqis tal-emissjonijiet permezz ta’ diversi modi, bħat-trajettorji tal-perkors tat-titjira ottimali; l-elettrifikazzjoni tal-vetturi u l-infrastruttura fuq l-art; operazzjonijiet fuq l-art aktar sostenibbli, pereżempju, b’magna waħda li qed tinstaq; billi jiffaċilitaw il-provvista tal-Fjuwils tal-Avjazzjoni Sostenibbli (SAF) u jesploraw sorsi alternattivi ta’ enerġija b’livell baxx ta’ karbonju bħall-idroġenu u l-elettriku.
Teknoloġija
L-għadd ta’ inġenji tal-ajru tat-trasport kbar iċċertifikati ġodda, bħall-ajruplani kummerċjali li nkunu qed itiru fihom, u t-tipi ta’ magni matul l-aħħar ftit snin kien limitat u b’titjib ambjentali marġinali. Inġenji tal-ajru ġodda b’effiċjenza mtejba fl-użu tal-fjuwil u b’inqas storbju huma miżuri importanti ta’ mitigazzjoni iżda jieħdu ż-żmien biex jiżviluppaw u jippenetraw il-flotta globali. L-użu ta’ sorsi alternattivi ta’ enerġija, bħall-elettriku u l-idroġenu, għadu wkoll xi ftit ’il bogħod għal inġenji tal-ajru akbar.
Madankollu, l-avjazzjoni ġenerali (inġenji tal-ajru ħfief iżgħar għall-użu rikreattiv jew it-trasport privat) titqies bħala bidu għall-iżvilupp, l-ittestjar u l-industrijalizzazzjoni tal-innovazzjonijiet u tista’ tixpruna t-titjib fis-settur kollu tal-avjazzjoni.
Fjuwils tal-Avjazzjoni Sostenibbli
Dan kien qasam wieħed fejn dan l-aħħar ittieħed pass kbir, wara l-approvazzjoni tar-Regolament RefuelEU Aviation fl-2023. Din il-biċċa leġiżlazzjoni tistabbilixxi miri obbligatorji għall-provvista ta’ SAF fl-ajruporti Ewropej, li se jiżdiedu gradwalment minn 2 % fl-2025 għal 70 % fl-2050.
Il-Fjuwils tal-Avjazzjoni Sostenibbli għandhom il-potenzjal li joffru tnaqqis sinifikanti fl-emissjonijiet tas-CO2 u mhux tas-CO 2 abbażi taċ-ċiklu tal-ħajja meta mqabbla mal-fjuwils konvenzjonali tal-ġettijiet, primarjament miksuba matul il-proċess tal-produzzjoni. Mill-2024, il-produzzjoni tas-SAF kienet tirrappreżenta biss 0.53 % tal-użu globali tal-fjuwil tal-ġettijiet. Hija meħtieġa espansjoni sinifikanti tal-kapaċità tal-produzzjoni biex jintlaħqu l-mandati u l-għanijiet futuri. Kwistjoni kbira bis-SAF hija l-prezz: dan jista’ jiswa bejn 3 sa 10 darbiet aktar mill-fjuwil konvenzjonali. Madankollu, il-prezzijiet huma mistennija li jonqsu hekk kif il-produzzjonijiet jespandu.
Miżuri bbażati fuq is-suq
Il-miżuri bbażati fuq is-suq huma mekkaniżmi li jikkumpensaw għall-emissjonijiet. Tista’ taqra aktar dwarha f’dan l-Artikolu tal-EASA Light iddedikat. Għall-avjazzjoni, l-aktar skemi magħrufa huma l-Iskema tal-UE għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet (EU ETS) u l-ICAO CORSIA. Reviżjoni riċenti tal-EU ETS fl-2023 tinkludi tneħħija gradwali tal-kwoti mingħajr ħlas għal-linji tal-ajru u tnaqqis fil-limitu massimu tal-emissjonijiet mill-avjazzjoni mill-2024 ’il quddiem. Dan iwassal biex il-kwoti jsiru aktar għoljin u jinċentiva t-tnaqqis tal-emissjonijiet fi ħdan is-settur tal-avjazzjoni.
Kooperazzjoni Internazzjonali
L-avjazzjoni hija internazzjonali fin-natura tagħha, u konsegwentement, is-sostenibbiltà tas-settur tista’ tinkiseb biss bl-involviment ta’ kulħadd. Ġew stabbiliti diversi programmi ddedikati għall-protezzjoni ambjentali, jiġifieri mill-UE u l-ICAO, biex jaħdmu mal-Istati Sħab fuq għanijiet komuni. L-entitajiet Ewropej waħedhom ikkollaboraw ma’ 112-il Stat Sieħeb u impenjaw ammont stmat ta’ EUR 20 miljun fi proġetti ta’ protezzjoni ambjentali tal-avjazzjoni ċivili mill-2022 ’l hawn.
F’dawn l-aħħar snin, is-settur tal-avjazzjoni tal-Ewropa kompla jinnaviga triq diffiċli iżda kruċjali lejn is-sostenibbiltà. Ninsabu fix-xifer ta’ bidla kbira, li taffettwa s-settur kollu — minn perspettivi teknoloġiċi, tal-enerġija u operazzjonali. L-iżviluppi tal-istadji importanti reċenti, kemm fl-Ewropa kif ukoll globalment, jagħtu lill-avjazzjoni perkors ċar lejn it-tnaqqis sinifikanti tal-impronta klimatika tagħha.
Magda Kopczyńska – Id-Direttur Ġenerali għall-Mobbiltà u t-Trasport – Il-Kummissjoni Ewropea, fil-messaġġ ta’ merħba tagħha għar-Rapport Ambjentali Ewropew dwar l-Avjazzjoni 2025
Aqra aktar
Iċċekkja r-rapport sħiħ u esplora aktar stejjer ta’ suċċess mill-partijiet ikkonċernati li biddlu l-għanijiet ta’ sostenibbiltà f’azzjonijiet.
Tista’ wkoll taqra aktar dwar is-sostenibbiltà fuq l-EASA Light.