Czy wiesz, które linie lotnicze spoza Unii Europejskiej (UE) mogą wykonywać loty do portów lotniczych w UE? I jakie standardy muszą spełniać, aby móc wykonywać loty w Europie? To właśnie kolejne zadanie EASA – dopilnować, aby latające tu linie lotnicze oferowały obywatelom Europy bezpieczne usługi.
Unijne linie lotnicze muszą spełniać najwyższe standardy określone w unijnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa. Przewoźników lotniczych spoza UE, którzy są upoważnieni do wykonywania lotów do Europy, z Europy lub w obrębie jej terytorium, nie można zobowiązać do przestrzegania norm unijnych, ale muszą oni wykazać, że przestrzegają obowiązujących norm międzynarodowych ustanowionych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO). EASA przeprowadza inspekcje we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, a także sprawdza bezpieczeństwo przewoźników lotniczych spoza UE, którzy chcą wykonywać loty w Europie, aby upewnić się, że loty z nimi są bezpieczne.
Te „zagraniczne” linie lotnicze są nazywane przez EASA „operatorami z państw trzecich”. Aby wykonywać loty komercyjne do państw członkowskich EASA, między nimi lub z ich terytorium, muszą one posiadać wydane przez Agencję zezwolenie dla operatora z państwa trzeciego (do państw członkowskich EASA zalicza się 27 państw członkowskich Unii Europejskiej i 4 państwa EFTA: Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię). Operatorzy z państw trzecich nie potrzebują takich zezwoleń, jeśli jedynie przelatują nad tymi terytoriami bez zamiaru lądowania.
Zezwolenie wydawane na szczeblu agencji ułatwia pracę wspomnianym operatorom, ponieważ nie muszą oni ubiegać się o zezwolenie osobno w każdym państwie członkowskim EASA. Jednocześnie pozwala ono zapewnić wspólne standardy bezpieczeństwa dla wszystkich państw członkowskich EASA.
Na pewnych terytoriach Unii Europejskiej operator z państwa trzeciego może latać bez zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego. W takim przypadku wydanie zezwolenia zależy od władz lokalnych lub krajowych władz lotniczych danego państwa członkowskiego UE. Dotyczy to terytoriów, do których zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie mają zastosowania rozporządzenia unijne.
Terytoria UE, na których wymagane jest zezwolenie EASA dla operatora z państwa trzeciego: Wyspy Alandzkie, Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie, Gwadelupa, Gujana Francuska, Martynika, Réunion, Saint-Martin, Majotta.
Terytoria UE, na których zezwolenie EASA dla operatora z państwa trzeciego nie jest wymagane: Grenlandia i Wyspy Owcze, Polinezja Francuska, Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne, Nowa Kaledonia i terytoria zależne, Wyspy Wallis i Futuna, Saint Pierre i Miquelon, Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Saint-Barthélemy, Saint Eustatius, Sint Maarten (część wyspy wchodząca w skład Królestwa Niderlandów).
W przypadku niektórych lotów uzyskanie zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego nie jest konieczne.
Następujące rodzaje lotów do państw członkowskich EASA i z państw członkowskich EASA mogą być wykonywane bez zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego pod warunkiem uprzedniego powiadomienia EASA:
- loty wykonywane w interesie publicznym w celu zaspokojenia pilnej potrzeby, takie jak misje humanitarne i operacje pomocowe w przypadku klęsk żywiołowych;
- loty pogotowia lotniczego wykonywane w celu przeniesienia chorych lub rannych pacjentów między placówkami opieki zdrowotnej lub świadczenia opieki medycznej dla pacjentów.
W jaki sposób EASA zapewnia bezpieczeństwo operatorów z państw trzecich?
EASA w ocenie operatorów z państw trzecich stosuje podejście oparte na analizie ryzyka, które obejmuje ciągłą analizę wiarygodnych danych dotyczących bezpieczeństwa. Szczegółowość przeprowadzanej oceny zależy od różnych czynników.
W przypadku gdy poziom zaufania EASA do skuteczności działania w zakresie bezpieczeństwa operatora zagranicznego jest wysoki, a za skutecznością przemawia znaczna ilość wiarygodnych danych dotyczących operatora i państwa certyfikacji, konieczna jest jedynie ograniczona ocena.
Jednakże gdy zaufanie EASA do skuteczności działania w zakresie bezpieczeństwa operatora zagranicznego jest niższe lub dostępna jest tylko niewielka ilość wiarygodnych danych pochodzących od operatora lub państwa, w którym operator jest certyfikowany, wymagana jest znacznie bardziej kompleksowa ocena.
Jeżeli konieczna jest bardziej szczegółowa ocena, operator musi przedłożyć dodatkowe dokumenty, pliki i rejestry. W razie potrzeby EASA zaprasza operatorów na spotkania techniczne w siedzibie głównej EASA w Kolonii lub przeprowadza oceny na miejscu w siedzibie operatora.
Po pomyślnym zakończeniu oceny EASA zatwierdza zagraniczny certyfikat operatora lotniczego, wydając zezwolenie EASA dla operatora z państwa trzeciego wraz ze „specyfikacją techniczną”, w której określa się zakres operacji, do wykonywania których dany operator jest upoważniony na mocy posiadanego przez niego zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego.
Wszyscy posiadacze zezwoleń dla operatorów z państw trzecich są objęci stałym monitorowaniem skuteczności działania w zakresie bezpieczeństwa, co obejmuje okresowe przeglądy przeprowadzane przez EASA w regularnych odstępach czasu wynoszących od 12 do 48 miesięcy. Odstęp ten jest zależny od analizy ryzyka i w dużym stopniu ma na niego wpływ stopień kontaktu operatora z obywatelami Unii rozumiany jako liczba lotów i wielkość samolotów.
W przypadku stwierdzenia znaczących nieprawidłowości względem norm międzynarodowych lub w przypadku istnienia możliwych do zweryfikowania dowodów na to, że właściwy organ danego operatora nie jest w stanie sprawować odpowiedniego nadzoru, EASA może podjąć decyzję o ograniczeniu, zawieszeniu lub cofnięciu zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego. W przypadku braku takiego ważnego zezwolenia państwa członkowskie UE nie mogą udzielić zezwolenia na wlot zagranicznym operatorom.
Wykaz posiadaczy zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego jest aktualizowany codziennie.
Inspekcje na płycie i operatorzy z państw trzecich
Operatorzy z państw trzecich podlegają inspekcjom na płycie w ramach unijnego programu inspekcji na płycie – potocznie zwanych inspekcjami SAFA (Safety Assessment of Foreign Aircraft – ocena bezpieczeństwa obcych statków powietrznych). Oprócz państw członkowskich EASA w unijnym programie inspekcji na płycie uczestniczy jeszcze 20 państw ze wszystkich kontynentów.
Nazwa „inspekcja na płycie” (chodzi o płytę postojową w porcie lotniczym) odnosi się do faktu, że kontrole te są przeprowadzane na płycie postojowej bezpośrednio po przylocie lub tuż przed odlotem statku powietrznego. Inspekcja może obejmować sprawdzenie licencji pilotów, procedur i podręczników znajdujących się w kokpicie, przestrzegania tych procedur przez załogę i personel pokładowy, wyposażenia bezpieczeństwa w kokpicie i kabinie, ładunku przewożonego statkiem powietrznym oraz stanu technicznego statku powietrznego.
EASA jest odpowiedzialna za koordynację unijnego programu inspekcji na płycie, a także przeprowadza inspekcje w państwach uczestniczących, aby zapewnić zestandaryzowaną realizację programu. Same inspekcje na płycie są przeprowadzane przez upoważnionych inspektorów wyznaczonych w ramach krajowych władz lotniczych w państwach uczestniczących.
W przypadku stwierdzenia znaczących nieprawidłowości względem wymogów bezpieczeństwa następuje kontakt z operatorem i odpowiednimi władzami lotniczymi (w państwie operatora lub państwie rejestracji), co służy podjęciu odpowiednich środków naprawczych. W rzadkich przypadkach inspektorzy prowadzący inspekcje na płycie są upoważnieni do uziemienia statku powietrznego, na przykład jeżeli dla zapewnienia bezpieczeństwa lotu konieczne jest przeprowadzenie natychmiastowej naprawy. Wszystkie dane zawarte w sprawozdaniach są udostępniane i scentralizowane w bazie danych utworzonej i zarządzanej przez EASA.
Wyniki programu inspekcji SAFA są istotnym parametrem na potrzeby opartego na analizie ryzyka monitorowania operatorów z państw trzecich, a ponadto są one regularnie udostępniane Komisji Europejskiej na potrzeby prac Komitetu ds. Bezpieczeństwa Lotniczego.
Więcej informacji na temat inspekcji na płycie można znaleźć na stronie EASA Pro (tylko w języku angielskim).
Unijny „wykaz bezpieczeństwa lotniczego”
Być może wiesz, że niektóre linie lotnicze mają zakaz wykonywania lotów w Europie: innymi słowy, zostały umieszczone w unijnym wykazie bezpieczeństwa lotniczego. Za unijny wykaz bezpieczeństwa lotniczego nie odpowiada EASA. Zarządza nim Komisja Europejska (DG MOVE).
Unijny wykaz bezpieczeństwa lotniczego to lista komercyjnych przewoźników lotniczych (pasażerskich i towarowych), którzy albo nie spełniają międzynarodowych norm bezpieczeństwa, albo są certyfikowani w państwach, w których nie istnieją normy certyfikacji lub nie istnieje nadzór ze strony właściwych organów. Przewoźnikom figurującym w unijnym wykazie bezpieczeństwa lotniczego zakazuje się wykonywania lotów do UE, z UE i w obrębie jej terytorium. Dotyczy to również przelotów nad terytorium UE. W wykazie mogą zostać umieszczeni również przewoźnicy, którzy nie obsługują połączeń do UE, co ma służyć ostrzeganiu osób podróżujących poza UE o obawach dotyczących bezpieczeństwa.
Przy opracowywaniu wykazu bezpieczeństwa lotniczego Komisję wspiera Komitet ds. Bezpieczeństwa Lotniczego UE, który składa się z ekspertów ds. bezpieczeństwa lotniczego ze wszystkich państw członkowskich UE. Przewodniczy mu Komisja Europejska, a wszystkie państwa członkowskie UE i EASA są zobowiązane do przekazywania Komisji Europejskiej informacji, które mogą mieć znaczenie dla aktualizacji unijnego wykazu bezpieczeństwa lotniczego. Wyniki procedury EASA dotyczącej zezwoleń dla państw trzecich oraz wyniki inspekcji na płycie stanowią istotne elementy mechanizmu unijnego wykazu bezpieczeństwa lotniczego.
Zapoznaj się z pełnym wykazem: Unijny wykaz bezpieczeństwa lotniczego – Komisja Europejska
Procedura wydawania zezwoleń operatorom z państw trzecich oraz unijny wykaz bezpieczeństwa lotniczego
EASA i Komisja Europejska prowadzą ciągły dialog w celu zapewnienia, aby mechanizm unijnego wykazu bezpieczeństwa lotniczego oraz proces wydawania zezwoleń dla operatorów z państw trzecich były spójne i dopasowane do siebie nawzajem. W stosownych przypadkach EASA i Komisja Europejska przeprowadzają wspólne misje w celu oceny zgodności z obowiązującymi normami bezpieczeństwa oraz skuteczności nadzoru sprawowanego nad organem.
EASA może podjąć środki wykonawcze wobec posiadaczy zezwoleń dla operatorów z państw trzecich niezależnie od unijnego wykazu bezpieczeństwa lotniczego. EASA nie może jednak wydać zezwolenia dla operatora z państwa trzeciego podmiotowi, który widnieje w danym momencie w unijnym wykazie bezpieczeństwa lotniczego.
Bądź na bieżąco i dowiedz się, w jaki sposób EASA zapewnia bezpieczeństwo lotnicze
Przeczytaj inne artykuły na EASA Light i zarejestruj się, aby dostawać powiadomienia o nowych artykułach!