Lotnictwo musi być bardziej ekologiczne W październiku 2023 r. przyjęto rozporządzenie Unii Europejskiej (UE) o nazwie „ReFuelEU Aviation”. Ten przewodni projekt ma służyć zmniejszeniu zanieczyszczenia środowiska powodowanego przez sektor lotniczy. Ochrona środowiska jest dla EASA priorytetem, dlatego w ramach strategii ReFuelEU rozszerzono rolę Agencji w dekarbonizacji lotnictwa.
Dietmar Bloemen, kierownik programu EASA na rzecz zrównoważonego lotnictwa, wyjaśnił EASA Light, w jaki sposób powstało to ważne rozporządzenie, jakie są jego najważniejsze elementy i czego możemy się spodziewać w przyszłości w działaniach na rzecz bardziej ekologicznego rolnictwa.
Jaki jest kontekst rozporządzenia ReFuelEU Aviation?
W 2019 r. UE przedstawiła inicjatywę Zielonego Ładu, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej kontynentu do 2050 r. Doprowadziło to do dalszych działań, na przykład propozycji pakietu regulacyjnego „Fit for 55”, służącego zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Inicjatywa regulacyjna ReFuelEU Aviation została powiązana z pakietem „Fit for 55”, a w 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła konkretny wniosek ustawodawczy w tej sprawie, który został ostatecznie opublikowany w formie rozporządzenia w październiku 2023 r.
Ustawodawcy zaangażowali EASA w prace nad wnioskiem regulacyjnym ReFuelEU Aviation i powierzyli nam określone zadania w zakresie monitorowania, sprawozdawczości i analizy wykorzystania zrównoważonych paliw lotniczych (SAF). Dla EASA takie zaangażowanie jest oczywiste, ponieważ jako agencja ds. lotnictwa już bierzemy aktywny udział w projektach środowiskowych, a także, jako neutralny organ techniczny, jesteśmy dobrze przygotowani do otrzymywania i oceny wrażliwych danych lotniczych. W trakcie całego procesu legislacyjnego udzielaliśmy Komisji Europejskiej wsparcia technicznego.
Dlaczego ReFuelEU jest kamieniem milowym dla lotnictwa?
ReFuelEU Aviation jest bardzo ważnym instrumentem politycznym, który Unia Europejska wykorzysta do obniżenia emisyjności lotnictwa w Europie poprzez promowanie stosowania paliw SAF. Obecnie SAF są niezwykle kosztowne dla linii lotniczych, a ich dostępność jest bardzo ograniczona. Jest to więc prawdziwy kamień milowy, ponieważ Unia, jako pierwszy region na świecie, ustanowiła ramy regulacyjne, które pomogą produkować i dostarczać paliwa SAF liniom lotniczym, tym samym tworząc rynek, który zwiększy ilość tych paliw. Większe ilości oznaczają natomiast niższe ceny.
Wspomina Pan o SAF, ponieważ jest to ważny element ReFuelEU. A co z innymi źródłami energii?
Dekarbonizacja prawdopodobnie będzie wymagać kilku rozwiązań. To nie będzie tylko SAF. Inne rozwiązania mogłyby obejmować usprawnienia operacyjne, stosowanie środków rynkowych, a także wykorzystanie nowatorskich technologii ekologicznych. Myślimy tutaj na przykład o potencjalnym samolocie napędzanym wodorem lub samolocie działającym na baterie bądź o formie hybrydowej z wykorzystaniem baterii.
Prawodawcy chcieli uwzględnić to już w rozporządzeniu ReFuelEU: porty lotnicze miałyby zacząć składać EASA sprawozdania na temat projektów utworzenia infrastruktury w swoich portach lotniczych. Tak więc nie tylko paliwa SAF, ale również wodór i energia elektryczna. Jest to pełny obraz sytuacji. Obejmuje on przede wszystkim SAF, ale istnieją również elementy, które należy uwzględnić w analizie nowych technologii.
Jakie działania podejmuje już EASA w ramach ReFuelEU?
Odkąd udzielono nam mandatu i przyjęto rozporządzenie, działamy na pełnych obrotach, jeśli chodzi o przygotowanie się do naszej roli określonej w przepisach. Obejmuje to na przykład stworzenie infrastruktury cyfrowej, ponieważ nasze działania są w dużej mierze związane ze sprawozdawczością danych. Wraz z różnymi wykonawcami pracujemy obecnie bardzo intensywnie nad infrastrukturą cyfrową.
Musimy również przygotować się do analizy napływających danych. W ostatnim czasie mocno przyspieszyliśmy, zapewniając również dostępność personelu i gotowość zanim jeszcze rozporządzenie zacznie obowiązywać.
Jednym z głównych zadań powierzonych EASA jest sprawozdanie roczne. Co będzie obejmowało i jaki będzie miało wpływ na bardziej ekologiczne lotnictwo?
Z różnych powodów sprawozdanie roczne jest podstawą prawodawstwa. Będzie ono pokazywać wykorzystanie SAF przez linie lotnicze, zagregowane poziomy zużycia paliw kopalnych, a także dane na temat projektów dotyczących wodoru i energii elektrycznej. Będzie też zawierać informacje na temat rozwoju rynku SAF oraz cen SAF i paliw kopalnych.
Sprawozdanie będzie służyło kilku celom. Po pierwsze, będzie ono wykorzystywane przez państwa członkowskie do sprawdzania, czy linie lotnicze i porty lotnicze znajdujące się pod ich nadzorem przestrzegają przepisów regulacyjnych. Na podstawie sprawozdania EASA państwa członkowskie mogą stwierdzić brak zgodności, a zainteresowane strony mogą podlegać karze.
Ponadto sprawozdanie to będzie również źródłem informacji dla Komisji Europejskiej, Rady UE i Parlamentu Europejskiego, ponieważ weryfikacja skuteczności treści przyjętych w prawodawstwie ReFuelEU jest bardzo istotna.
Istnieje również unijny system oznakowania. Proszę przedstawić nam krótki przegląd.
Unijny system oznakowania to inicjatywa, której celem jest informowanie pasażerów o ekologicznych wyborach, jakich mogą dokonywać podczas rezerwacji biletów lotniczych.
Obecnie na kilku platformach rezerwacyjnych podczas rezerwacji lotu można już zobaczyć przewidywaną emisję CO2 dla tego lotu. Można też zacząć porównywać loty na podstawie efektywności środowiskowej. Prawodawcy zauważyli, że obecnie istnieje duża różnorodność metod prognozowania emisji CO2 podczas lotu. Różnice są ogromne i może to prowadzić do braku wiarygodności. Ponadto prawodawcy postanowili powierzyć ocenę śladu CO2 organowi regulacyjnemu, czyli EASA.
Począwszy od 2025 r., na zasadzie dobrowolności, linie lotnicze mogą zwrócić się do EASA o uzyskanie oznakowania dla oferowanych przez siebie lotów, w wyniku czego EASA poda przewidywane ślady emisji CO2 dla tych lotów. Jest to narzędzie informacyjne, ale może również stanowić zachętę dla linii lotniczych do oferowania jak najbardziej ekologicznych lotów.
Czy są inne aspekty warte podkreślenia w związku z ReFuelEU i działaniami EASA na rzecz bardziej zrównoważonego lotnictwa?
ReFuelEU to prawdziwy krok naprzód w kierunku dekarbonizacji. Jest to również punkt wyjścia, ponieważ przepisy zostaną poddane przeglądowi w 2027 r. w celu uwzględnienia potencjalnych dalszych elementów.
Na przykład lotnictwo musi radzić sobie ze skutkami emisji gazów innych niż CO2. O ile ReFuelEU faktycznie koncentruje się na emisji CO2, z badań naukowych wiemy, że istnieją również inne gazy cieplarniane, zwykle określane jako emisje inne niż CO2. Jest to kolejne ważne wyzwanie, z którym EASA musi się zmierzyć wspólnie z naszymi interesariuszami i które możemy powiązać z przepisami ReFuelEU, ponieważ jednym z elementów, które zaczniemy monitorować, będą poziomy substancji aromatycznych w paliwach kopalnych. Aromaty to składniki chemiczne, które przyciągając wilgoć i mogą tworzyć smugi chmur, gdy są emitowane przez silniki samolotów. Te smugi chmur mogą mieć działanie ocieplające, ponieważ zatrzymują ciepło z powierzchni Ziemi.
EASA postrzega to również jako bardzo ważne zadanie do wykonania w przyszłości. Rolą EASA będzie dalsze wspieranie dyskusji na temat kształtowania polityki w zakresie lotnictwa ekologicznego.