L-Avjazzjoni teħtieġ li tinbidel biex issir aktar sostenibbli. F’Ottubru 2023, ġie approvat regolament tal-Unjoni Ewropea (UE) imsejjaħ “ReFuelEU Aviation”. Din hija inizjattiva ewlenija biex jitnaqqas it-tniġġis fis-settur tal-avjazzjoni. L-ambjent huwa prijorità għall-EASA u, taħt ir-ReFuelEU, ir-rwol tal-Aġenzija fid-dekarbonizzazzjoni tal-avjazzjoni ġie estiż.
Dietmar Bloemen, Maniġer tal-Programm tal-Avjazzjoni Sostenibbli tal-EASA, spjega lill-EASA Light kif dan ir-regolament importanti nħoloq, il-punti ewlenin tiegħu u x’nistgħu nistennew fil-perkors tal-avjazzjoni lejn aktar sostenibbiltà.
Tista’ tispjega l-isfond tar-Regolament ReFuelEU Aviation?
Fl-2019, l-UE ppreżentat l-Inizjattiva tal-Patt Ekoloġiku biex sal-2050 il-kontinent isir newtrali għall-klima. Dan wassal għal azzjonijiet ulterjuri, pereżempju, il-proposta tal-pakkett regolatorju “Fit for 55” biex jitnaqqsu l-emissjonijiet netti ta’ gassijiet serra b’mill-inqas 55% sal-2030, meta mqabbla mal-livelli tal-1990. L-inizjattiva regolatorja ReFuelEU Aviation kienet marbuta ma’ dan il-pakkett “Fit for 55” u fl-2021 il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat proposta leġiżlattiva konkreta, li finalment ġiet ippubblikata bħala regolament f’Ottubru 2023.
Waqt li kienu qed jaħdmu fuq il-proposta regolatorja ReFuelEU Aviation, il-leġiżlaturi ddeċidew li jinvolvu lill-EASA billi fdawna b’ċerti kompiti fir-rigward tal-monitoraġġ, ir-rappurtar u l-analiżi tal-użu tal-Fjuwil tal-Avjazzjoni Sostenibbli (SAF). Għall-EASA, tali involviment huwa pass naturali mhux biss minħabba li aħna nirrapprezentaw Aġenzija tal-Avjazzjoni b’esperjenza approfondita fis-settur ambjentali, iżda wkoll minħabba li bħala korp tekniku newtrali ninsabu f’pożizzjoni tajba biex nirċievu u nivvalutaw data sensittiva dwar l-avjazzjoni. Matul il-proċess leġiżlattiv ipprovdejna appoġġ tekniku lill-Kummissjoni Ewropea.
Għalfejn ir-ReFuelEU huwa stadju importanti għall-avjazzjoni?
ReFuelEU Aviation huwa strument ta’ politika importanti ħafna li l-UE se tuża biex tiddekarbonizza l-avjazzjoni fl-Ewropa billi tippromwovi l-użu tal-SAF. Illum, l-SAF huwa għali ħafna għal-linji tal-ajru u d-disponibbiltà hija limitata ħafna. Għalhekk, huwa stadju tassew importanti minħabba li l-UE hija l-ewwel reġjun fid-dinja li se jistabbilixxi qafas regolatorju li se jgħin il-produzzjoni tal-SAF, il-konsenja tal-SAF lil-linji tal-ajru u għalhekk, se joħloq ukoll suq li se jżid il-volumi. U jekk tista’ żżid il-volumi, il-prezzijiet jinżlu.
Inti ssemmi l-SAF minħabba li dan huwa komponent kbir tar-ReFuelEU. Xi ngħidu dwar sorsi oħra ta’ enerġija?
Id-dekarbonizzazzjoni probabbilment se teħtieġ bosta soluzzjonijiet. L-SAF mhux se jkun l-uniku komponent. Soluzzjonijiet oħra jistgħu jinkludu titjib operazzjonali, l-użu ta’ miżuri bbażati fuq is-suq, iżda wkoll l-użu ta’ teknoloġiji ekoloġiċi ġodda. U hawnhekk naħsbu, pereżempju, fuq inġenju tal-ajru potenzjali li jaħdem bl-idroġenu, bil-batteriji, jew fil-forma ibrida bl-użu ta’ batteriji.
Il-leġiżlaturi diġà riedu jqisu dan fir-regolament ReFuelEU billi jiżguraw li l-ajruporti jibdew jirrappurtaw lill-EASA dwar il-proġetti tagħhom biex jistabbilixxu l-infrastruttura fl-ajruporti tagħhom. Għaldaqstant, mhux biss għall-SAF iżda wkoll għall-idroġenu kif ukoll għall-elettriku. Hija stampa sħiħa. Tkopri primarjament l-SAF, iżda tinkludi wkoll l-elementi għal kunsiderazzjoni ta’ teknoloġiji ġodda.
X’qed twettaq diġà l-EASA taħt ir-ReFuelEU?
Minn meta ngħata l-mandat u r-regolament ġie adottat, issa ninsabu b’ritmu mgħaġġel f’termini ta’ tħejjija għar-rwol tagħna fil-leġiżlazzjoni. Dan jinkludi, pereżempju, l-istabbiliment ta’ infrastruttura diġitali minħabba li r-rwol tagħna huwa marbut ħafna mar-rappurtar tad-data. Bħalissa qed naħdmu ħafna, flimkien ma’ diversi kuntratturi, fuq l-infrastruttura diġitali.
Irridu nħejju lilna nfusna wkoll għall-analiżi tad-data li tidħol. Qed inżidu tabilħaqq l-kapaċitajiet tagħna, filwaqt li niżguraw ukoll li l-persunal ikun disponibbli u li nkunu lesti sal-ewwel dati ta’ applikabbiltà tar-regolament.
Wieħed mill-kompiti ewlenin fdati lill-EASA huwa Rapport Annwali. X’se jkopri u x’impatt se jkollu biex l-avjazzjoni ssir aktar sostenibbli?
Ir-Rapport Annwali huwa l-pedament tal-leġiżlazzjoni għal diversi raġunijiet. Dan se juri l-użu tal-SAF mil-linji tal-ajru, il-livelli aggregati ta’ użu ta’ fjuwils fossili kif ukoll data dwar proġetti relatati mal-idroġenu u mal-elettriku, kif semmejt qabel. Dan se jkun fih informazzjoni dwar kif is-suq tal-SAF qed jiżviluppa u dwar il-prezzijiet tal-SAF u tal-fjuwils fossili.
Ir-rapport se jservi għal bosta skopijiet. L-ewwel nett, se jintuża mill-Istati Membri biex jivverifikaw jekk il-linji tal-ajru u l-ajruporti taħt is-sorveljanza tagħhom humiex qed jikkonformaw mal-elementi regolatorji. Abbażi tar-rapport tal-EASA, in-nuqqas ta’ konformità jista’ jiġi determinat mill-Istati Membri, u l-partijiet ikkonċernati jistgħu jkunu soġġetti għal penali.
Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, ir-rapport se jinforma wkoll lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Kunsill tal-UE u lill-Parlament Ewropew. Minħabba li huwa importanti li jiġi vverifikat jekk l-elementi adottati fil-leġiżlazzjoni ReFuelEU humiex effettivi.
Hemm ukoll l-iskema ta’ tikkettar tal-UE. Tista’ tagħtina ħarsa ġenerali qasira?
L-iskema ta’ tikkettar tal-UE hija inizjattiva li se tinforma lill-passiġġieri dwar l-għażliet sostenibbli għall-prenotazzjoni tal-biljetti tal-ajru tagħhom.
Illum, meta ssir prenotazzjoni għal biljett ta’ titjira, fuq bosta pjattaformi ta’ prenotazzjoni, diġà possibbli li tara l-emissjonijiet ta’ CO2 previsti għal dik it-titjira. Tista’ tibda tqabbel it-titjiriet fuq abbażi tal-prestazzjoni ambjentali. Il-leġiżlaturi nnutaw li llum qed naraw varjetà kbira ta’ metodi dwar kif għandhom jiġu previsti l-emissjonijiet ta’ CO2 ta’ titjira. Hemm differenzi kbar. Dan jista’ jwassal għal nuqqas ta’ kredibbiltà. Għal din ir-raġuni l-leġiżlaturi ddeċidew li jafdaw din il-valutazzjoni tal-impronta tas-CO2 lil korp regolatorju, jiġifieri l-EASA.
Mill-2025, fuq bażi volontarja, il-linji tal-ajru jistgħu japplikaw mal-EASA biex jiksbu tikketta għat-titjiriet li qed joffru u mbagħad l-EASA tipprovdi l-impronti tas-CO2 mistennija għal dawk it-titjiriet. Din hija għodda ta’ informazzjoni iżda tista’ taġixxi wkoll bħala għodda ta’ inċentiv għal-linji tal-ajru biex jippruvaw joffru l-aktar titjiriet ekoloġiċi possibbli.
Hemm xi aspetti oħra li tixtieq tenfasizza fir-rigward tal-ħidma tar-ReFuelEU u tal-EASA lejn avjazzjoni aktar sostenibbli?
Ir-ReFuelEU huwa pass kbir ’il quddiem lejn id-dekarbonizzazzjoni. Iżda huwa wkoll punt ta’ tluq, minħabba li l-leġiżlazzjoni se tiġi rieżaminata fl-2027 biex tinkludi elementi ulterjuri potenzjali.
Biex nagħtik eżempju wieħed: l-avjazzjoni trid tindirizza l-effetti tal-emissjonijiet li mhumiex CO2. Filwaqt li r-ReFuelEU tabilħaqq immira l-emissjonijiet ta’ CO2, nafu mir-riċerka xjentifika li hemm ukoll gassijiet serra oħra, tipikament imsejħa emissjonijiet li mhumiex CO2. Din hija sfida importanti oħra li l-EASA trid tindirizza flimkien mal-partijiet ikkonċernati tagħna u li nistgħu norbtu mal-leġiżlazzjoni Refuel EU, minħabba li wieħed mill-elementi li se nibdew nimmonitorjaw se jkunu l-livelli ta’ komposti aromatiċi fil-fjuwils fossili. Il-komposti aromatiċi huma komponenti kimiċi li billi jattiraw l-umdità, jistgħu joħolqu sħab ta’ kondensazzjoni meta jiġu emessi mill-magni tal-inġenji tal-ajru. Dan is-sħab ta’ kondensazzjoni jista’ jkollu effett ta’ tisħin minħabba li jaqbdu s-sħana tal-wiċċ tad-dinja.
L-EASA tqis dan ukoll bħala kompitu importanti ħafna biex taħdem fuqu fil-futur. L-EASA se tkompli r-rwol tagħha li tipprovdi informazzjoni biex tħeġġeġ id-diskussjoni dwar it-tfassil tal-politika ambjentali għall-avjazzjoni.